Уруг айтырган ёзулалга чижек сөстер.
Оолдуң ада-иезиниң чижек сөстери:
1 чижек: Амыр-менди, хүндүлүг чонувус, кудалажып турар дѳргүл-тѳреливис. Бөгүн бис (оолдуң адын адаар) ада-иези силерниң өг-бүлеңерниң улуг эртинезин, чассыг кызыңарны өгбелеривистиң бурун ёзулалынын сагып, оглувустуң энерелдиг эжи, ажы-төлүнүң авыралдыг иези, бистиң аймаавыстың керни кылдыр дилеп ап, келин айтырар ёзулалды кылып келдивис. Баар черивис бо ийик, алыр киживис мында ийик дээр болгай, чорук-шоорувусту чогудуп бээриңерге идегээр-дир бис!
- чижек: Эки хүннүӊ амыр-мендизин айтырбышаан, хүндүлүг кудаларывыс (кыстыӊ ада-иезиниӊ адын адаар). Бөгүн бис (оглунуӊ адын адаар) ада-иези, силерниӊ өг-бүлеӊерниӊ улуг эртинези, ай-хүн дег алдын даӊгынаӊарны, чассыг кызыӊарны — бистиӊ ада-иениӊ салгакчызы (оглунуӊ адын адаар), бажыӊыныӊ одунуӊ ээзи кылдыр, ажы-төлүнүӊ авыралдыг иези кылдыр, хайыралдыг эжи, кады кырыыр чөленгиижи кылдыр, бистиӊ өг-бүлениӊ керни кылдыр, ада өгбелеривистиӊ бурун езу-чаӊчылын сагып, төрел аймаавыстыӊ улуг кижилерин эдертип алгаш, ак кадаавысты, актаар шайывысты сунуп, чараш кызыӊарныӊ холун, силерден дилеп дүгдээшкинниӊ Ёзулалын кылып келдивис.
- Чижек: Аас-кежиктиг хүннүӊ амыр-мендизин силерден айтырып,
Айның чаазында, хүннүң экизинде
Ада-иезиниң төрээш өстүрүп каан
Ай-хүн херели дег чараш кызын дилеп,
Өгбелеривистиң ыдыктыг чаңчылы езугаар
Хүндүткелдиг чемивис ужа-төштү, белек-селээвести,
Кудалажып турар тѳрелдеривиске – силерге сѳӊнеп,
Улуг үүлени бүдүрүп, моорлап келдивис.
- Чижек: Амыр, амыр, мендээ, мендээ!
Ачы-буянныг кудаларывыс,
Бо кайгамчыктыг буянныг хүнде,
Өлчейлиг айның экизинде
Эргим хүндүлүг кудаларывыстың
Эргелиг чараш кызы — кенивисти
Ёзу-чаӊчыл аайы-биле айытрып алыр дээш
Келгенивис бо, кудаларывыс!
Келин кысты алган соонда чугаалаар чижек сөстер:
Кудаларым аксы-дылы чештинип, алдын эртинезин биске келин кызывыс кылдыр берди. Бис-даа байыдывыс, бир кыстыг болдувус. Чоруувус чогуду, үүлевис бүттү! Аалывыска аалын тудар авыралдыг ие болур кызывысты элетпейн, түретпейн, караавыстыӊ огу кылдыр кадагалап, эдилеп чоруурувусту аазадывыс.
Келин кыстыӊ ада-иезиниӊ харыы бээр чижек сѳстери: Хүндүлүг тѳрелдежип келген чонувус! Хүнүӊ эӊ-не экизинде ёзу-чаӊчылдарныӊ аайы-биле бистиӊ уруувусту айтырып ап, дѳргүл-тѳреливисти хүндүлеп ужа-тѳштү сѳӊнеп бараалгааныӊар дээш улуг ѳѳрүдүвүс. Тыва улустуӊ улегер чугаазы-биле алырга, чоруктуг келген чонунуӊ чоруун чогудар, дилеглиг келген аалчыныӊ дилээн күүседир дээни дег, силерге аскы-дылывыс чештингенин дамчыдып, эки харыыны берип тур бис. Аалыӊарга аал тудар бистиӊ уруувусту элетпейин, түретпейин эки эдертип, карак огу дег карактап чорууруӊарны дилээр улус-тыр бис.
Оолдуң ачазының йөрээли (дүгдээшкин үезинде):
Дөңге тигер өглүг бол, оглум!
Дөъшке чалаар малдыг бол, оглум!
Өгге сыңмас төлдүг бол, оглум!
Аалчы чоннуң көвей болзун, оглум!
Хая дег эттиг бол, оглум!
Торлаа дег өнер бол, оглум!
Бак сөстү бажың ажырып чор, оглум!
Эки сөстү эктиң ажыр салып чор, оглум!
Ада-иезинге дузалыг,
Алыс чонга ады үнген
Эргим чаагай өг-бүле болзун!
Курай-Курай-Курай!
Дүгдээшкин езулалын кылыр үлегерлиг өг-бүлениң йөрээли:
Соңгу эдээн
Анай, хураганы бассын,
Мурнуу эдээн
Уруг-дарыы бассын!
Торга дег каас,
Торлаа дег өнер,
Маңнап четпес коданныг
Малдап четпес малдыг болзун!
Эдилээни алдын-мөңгүн
Эзертээни чыраа, саяк
Эргим чаагай өг-бүле болзун!
Аныяктарның даңгыраа:
Күдээ: Аас-кежик долган амыдыралды сеңээ сөңнеп, эки-бакты кады үлежип, ээлдек болгаш бүзүрелдиг эш болур мен деп аазап тур мен.
Келин: Аас-кежик долган амыдыралды сеңээ сөңнеп, эки-бакты кады үлежип, салымымны сээң салымың-биле доңнаштырып, ынакшылым мөңге болурун аазап тур мен.
Келин кыстың авазының уруунга йөрээли:
Делегей чечээ дег каас бол, уруум!
Торлаа дег өнер бол, уруум!
Чоорганың чылыг болзун, уруум!
Чоок өөрүң көвейс болзун, уруум!
Үнген, киргениңни хүндүлеп чор, уруум!
Ушкан, турганын тургузуп чор, уруум!
Хараганныг хову кежир кылаштава, уруум
Кокай кончуг эвес бе, уруум!
Ажынгаштың арт ажыр кылаштава, уруум
Адыг кончуг эвес бе, уруум!
Угулза дег чуртталгалыг
Уруг-дарыың көвей болзун, уруум!
Төрелиңге төлептиг бол, уруум
Чонуңга чоргаар бол, уруум!