Бегзи Арат-оол Александрович

Родился 10 апреля 1983 года в с. Чаа-Холь, Чаа-Хольского кожууна. Мать – Бегзи Зоя Сатовна, работала штукатуром-маляром. Отец – Бегзи Александр Колевович, работал по дереву, изготовлял мебель и домашнюю утварь на заказ. С детства наблюдал за работой отца и помогал ему. Первое воспоминание о возникновении интереса к художественным промыслам относится к возрасту 4 лет, когда его отец делал кухонный шкаф на заказ. Вместе с старшим братом они помогали ему в работе. За это отец дал старшему брату 3 рубля, а ему “сарыг кудурук” – 1 рубль.

Первая работа – фигура лошади, которую изготовил в начальной школе, в возрасте примерно 8 лет. Не смотря на ошибки, пробовал каждый день что-либо вырезать из дерева. В 6-7 классе уже мог сам смастерить кровать на заказ, помогая отцу с заказами. До 10 класса учился в Чаа-Хольском кожууне, с. Булун-Терек. В 10 классе семья переехала в Кызыл, учебу продолжил в 1 школе г. Кызыла. После 11 класса, в 2000 году поступил в Кызылское училище искусств по специальности “Учитель изобразительного искусства”. В 2005 году, после окончания, поступил в Красноярский государственный художественный  институт, специальность “Керамика”. Так как мастеров по керамике в Туве мало, решил выбрать это направление. Со времен студенчества активо принимал участие в выставках и конкурсах мастеров.

Награды и достижения:

Номинация “Традиционный быт” – композиция “В ожидании” Республиканского конкурса деревянной скульптуры малых форм им. Донгака Окаанчыка, посвященного Году культурного наследия народов России. 14 – 18 октября 2022 г., Кызыл;

Номинация «Лучший портретный образ» — композиция «Шаман» IV Республиканского конкурса по деревянной резьбе «Уран балды», приуроченного 140-летию восстания 60-ти богатырей, Году педагога и наставника, Кызыл 2023;

Номинация “Легенда Чаа-Холя” – композиция “Легенды Чаа-Холя” открытого кожуунного выставки-конкурса «УЗОРЫ ЖИЗНИ НА ОЖИВШЕМ КАМНЕ», посвященного мастеру-камнерезу Черзи Монгуш Хола-Саловичу и Году народной сплоченности, Чаа-Холь 2023;

Бегзи Арат-оол Александрович

Чонар-даш чонукчузу, чурукчу

Арат-оол Александрович 1983 чылдың апрель 10-де Чаа-хөл кожууннуң Чаа-Хөл суурга төрүттүнген. Авазы Зоя Сатовна Бегзи штукатур-малярлап ажылдап чораан. Ачазы Бегзи Александр Колевович ыяш-биле ажылдап, бажың эт-севин кылыр чагыгларны хүлээп алгаш, кылып турган. Бегзи Арат-оол бичиизинден тура ачазының ажылын хайгаарап, аңаа дузалажып өзүп келген. Ачазы кухня шкавын чагыг езугаар кылып турда, ол 4 харлыг турганын сактып турар, ол үеден эгелээш ооң чурулга ус-тывыжынга сонуургалы тыптып келген. Улуг акызы-биле кады олар ачазының ажылдарынга дузалажып турганнар. Ол дээш ачазы улуг акызынга 3 рубль, а аңаа «сарыг кудурук» 1 рубль берген.

Ол 8 харлыында эге школага бир дугаар аът дүрзүзү ажылын кылган. Частырыглар турза-даа, хүннүң-не ыяштан бир-ле чүвени кезип шенеп турган. 6-7 класста адазынга чагыглар-биле дузалажып, орунну боду кылыптар апарган турган. 10 класска чедир Чаа-Хөл кожууннуң Булуң-Терек суурга өөренип турган. 10 класска өг-бүлези-биле Кызыл хоорайже көжүп келгеш, өөредилгезин Кызыл хоорайның 1 дугаар школазынга уламчылаан. 11 класс соонда, 2000 чылда Кызылдың уран чүүл училищезинче «чурулга уран чүүлүнүң башкызы» деп мергежил талазынче өөренип кирген. 2005 чылда училищени доозупкаш, Красноярск хоорайның күрүне уран чүүл институдунче өөренип киргеш, «Керамика» деп мергежилге өөренип алган. Тывада керамика талазы-биле шеверлер эвээш болганындан ол угланыышкынны шилип алырын шиитпирлээн. Студент үелеринден тура аус-шеверлерниң делгелгелеринге болгаш мөөрейлеринге идепкейлиг киржип турган.

Шаңналдары болгаш чедиишкиннери:

Россия чоннарының культурлуг өнчүзүнүң чылынга тураскааткан Донгак Окаанчыктың чыл оюн демдеглээн республика чергелиг биче хевирге ыяш чазаарынга мөөрейге «Манаашкында» деп композицияга «Чаңчылчаан үндезин амыдырал» деп номинацияның тиилекчизи — 14-18 октябрь 2022 чыл, Кызыл;

60-маадырларның тура халыышкынының 140 чыл оюнга тураскааткан база Башкы болгаш дагдыныкчының чылынга тураскааткан  Уран балды деп ыяштан сиилбиир IV-кү республика мөөрейге Хам деп композицияга «Эң эки портрет овур-хевири» деп номинацияның тиилекчизи — Кызыл 2023;

Ус-шевер Черзи Монгуш Хола-Саловичиге болгаш чоннуң чаңгыс деминиң чылынга тураскааткан «Дириг дашта амыдыралдың хээлери» деп кожуун чергелиг ажык делгелге-мөөрейинге «Чаа-Хөлдүң тоолчургу чугаалары» деп композицияга «Чаа-Хөлдүң тоолчургу чугаазы» деп номинацияның тиилекчизи — Чаа-Хөл 2023;